За потребите на групата „Графит.мк“ бевме до (Новата) Железничка станица и ги документиравме графитите таму. Но, нашата мисија доби и посредна улога – документирање на возилата кои се дел од своевидна „трајна поставка“, како и неколку привремени олдтајмери.
Во текстов ги пренесуваме нашите сознанија со напомена дека не сме експерти. Податоците ги добивме со истражување на сајтови како railpics.club, railgallery.ru, loco-info.com и други, посетување на групи за железнички ентузијасти, користење на АИ и оскудни муабети со вработени во Македонски Железници.
Нашиот фокус се графитите, но слично со текстовите за Авионче (1 и 2), се обидовме да навлеземе малку подлабоко во тематиката. Се повикуваат сите експерти да ни се обратат ако имаат поинакви сознанија.
Помошни возила РОБЕЛ за одржување на пругата
Железничко возило за одржување на пругата, модел ТМД–РОБЕЛ 54-15-2, наменето за транспорт на екипи и материјали и за извршување монтажни и сервисни интервенции при одржување на железничката инфраструктура. Робел е германска фирма специјализирана за опрема и возила за одржување на железничка инфраструктура
Придружен опис:
- Сопствена маса 13.6t
- Сопирачка маса 13t
- Сопирачки пат 400m
- Макс. брзина 65 km/h
- Носивост 12t
- Оспособена за АБП и ТК.
- Јавно претпријатие за желзничка инфраструктура македонски железници – Скопје.
- На подвозјето се читаат маркери за должина:
5.00m (← 10.00m →) con-w / 6 REV R.V.P 23.03.18 / 3
ROBEL 046, помошно возило за одржување на пругата, затворен сервисен вагон на ЈП ЖРСМ, наменет за складирање и транспорт на алат, опрема и материјали потребни за интервенции и сервисирање на железничката мрежа.
Придружен опис:
На подвозјето се читаат маркери за должина:
- → 2.50 m → и ← 4.47 m →
- 60 km
- 3780 kg
- ЈП ЖРСМ ИНФРАСТРУКТУРА – СКОПЈЕ
- MAX. НОС. 3220 kg
- 6 REV. R12 03.03.23.
Графити
На помошното возило од едната страна се потпишал RWRZ (цртач кој го среќаваме околу железничката и во центар, претпоставувам странец), внимавајќи да не ги покрие битните ознаки на возилото. Другата страна е целосно покриена со графит од MORE.
Службен железнички вагон „спална-кујна“ од класата Uk-zz
Службен железнички вагон „спална-кујна“ од класата Uk-zz во регистарот на UIC-вагони истиот број е наведен како: 40 65 9050 028-5 Uk-zz – ex 4-wheel coach (departmental stock), што значи дека денешниот службен вагон е преадаптиран од поранешен четириосовински патнички вагон.
Од бројките 40 значи „тип/категорија службен (departmental) вагон“, 65 е државен код за MZ – Македонски железници, а 9050 028-5 е серија, поединечен број и контролна цифра. Uk-zz значи класа на вагон, „U“ = службен / инфраструктурен вагон, а остатокот од ознаката („k-zz“) е национална класификација; во пракса кај MŽ означува службен вагон со сместување, а тука експлицитно е означен и како „СПАЛНА-КУЈНА“, односно вагон во кој екипите можат да спијат и да готват.
19 200 kg е сопствената маса на вагонот, што значи дека тежи речиси 20 тона!
Накратко: службен инфраструктурен вагон од класата Uk-zz (бр. 40 65 9050 028-5), преадаптиран од стар патнички вагон во комбинирана „спална-кујна“ за сместување и исхрана на железнички екипи, денес оставен стациониран на станицата во Скопје за потребите на вработените во МЖ.
Графити (1 стр.): I LOVE (прешкртано) / разни тагови / SLAY / IVS / IBES NICE (најголемото парче) / Greska izvini / Slayed / M+M / Hello Kitty
Графити (2 стр.): ROLF 2022 / Skimad? / TWBZ 2022 Yo:Samu Leny / ROLF ТЊБ (најголемото парче) / CHRIS
Товарни вагони со ознака „Uk-zz 40 65 9050 028-5“
Вагон/и со ознака „Uk-zz 40 65 9050 028-5“ како “departmental/службен вагон”, односно не товарен, не патнички, туку вагон со специјална намена („службен/поддршка на железницата“).
Товарни вагони покриени со дрво, со класични странични „X“ окови, дрвена облога и рачни скали. Внатрешно и по деталите (решетки на прозорци, клима-уред, заковани прозорци) се гледа дека подоцна биле преадаптирани за службени потреби – складиште/канцеларија/дежурна стража, не повеќе за класичен товар, а потоа за сместување и подготовка на храна, најверојатно за екипи (службени, одржувачки, работнички). Тоа му дава карактер на „службен комбе-вагон“ за поддршка – не за редовен превоз на патници.
Конструкцијата (дрвени даски, железна рамка, рачни скали и пешачки платформи на краеви) одговара на дизајн од ран 20. век до 1940-ти. Со други зборови се работи за стари дрвени товарни вагони во служба на „инфраструктура“, речиси сигурно постари од Втората светска војна, но преработувани низ годините.
Ограничувањето „60 km/h“ и тежината/карактеристиките покажуваат дека не е современ брзински вагон, што е очекувано за ваков тип стари или переодично корисени вагони.
Она што го добивме како информација во неслужбен разговор со вработен во МЖ е дека вагоните се произведени во 1913 година, а во 2 Светска Војна биле користени од окупаторот за депортација на Евреите до логорите. Што значи дека денес стојат на Железничката како трајна изложбена поставка.
Што знаеме, како историски (сигурни) факти? Евреите од Македонија биле депортирани во март 1943 од логорот во „Монопол“ (Тутунскиот монопол) во Скопје кон Треблинка, во три железнички транспорти со „товарни/сточни вагони“. Во музеите за Холокауст во Скопје и на други места се користи типичен дрвен сточен вагон како симбол токму на тие транспорти.
Значи типот на вагони на фотографииве е сличен на оние што се користеле – дрвен покриен товарен вагон. Но, многу вагони од тој тип се распродадени, преработени, ренумерирани после војната, па „трагањето по генеалогија“ на еден конкретен вагон бара точно архивско досие кое не го поседувам.
Класични југословенски челични купе-вагони
Класични југословенски челични купе-вагони, груби и тешки, но многу издржливи. Комфорот по денешни стандарди е скромен (купеа, мали прозорци, нема клима), но конструкцијата им е „вечна“, па не е чудо што МЖ сè уште ги користи. Од фотографиите се гледа и контрастот: стар UIC-Y вагон со графити, но под него прилично солидно подвозје, што убаво ја раскажува приказната за тоа како железницата во регионот живее на граница меѓу 60-тите и 2020-тите.
Графити: ХФАТ / IRIS / TUKES / STZE / ХВАТ / ASHE / ZORK (прецртан WOO HOO) / IBES
Бројките 50 65 20-10 002-1 и 50 65 20-10 000-5 се однесуваат на истиот тип патнички вагон.
- Тип: Bl, UIC-Y, класичен југословенски патнички вагон 2. класа со купеа
- Производител: „ГОША“, Смедеревска Паланка (Југославија)
- Година на производство: 1965
- Распоред: околу 10 купеа / ~80 седишта, централен ходник (типичен UIC-Y распоред)
- Должина: ~24,5 m (стандардна должина за UIC-Y вагони)
- Максимална брзина: 120 km/h
- Кочници и енергетски системи: класични вакуум/воздушни кочници, греење со пареа и 1000 V струја (комбиниран систем, типичен за JŽ-вагони од тоа време)
- Маса и оптеретување: празна маса околу 42 t и дозволена до ~47 t, со 12 t по оска
Што кажуваат бројките во ознаката 50 65 20-10 000-5:
- 50 – патнички вагон кој не е RIC-сертифициран (наменет главно за домашен/регионален сообраќај)
- 65 – државен код за Северна Македонија
- 20 – 2. класа седечки вагон
- 10 – потсерии / конструктивен тип (овде UIC-Y „Goša“ модел)
- 000-5, 002-1 – поединечен инвентарски број + контролна цифра
- Од фотографиите се гледа и дека редовно (еднаш месечно) се сервисирани.
Електрична локомотива MŽ 441-044
Електрична локомотива MŽ 441-044 од 1970 година, ASEA/Rade Končar, 3.8 MW, 120 km/h, универзална локомотива на македонските железници – само што сега носи патина и графити од половина век балканска историја.
Според железнички ентузијасти и архиви, Македонските железници имаат 8 локомотиви од серијата 441, преземени од поранешните Југословенски железници, и ги користат и ден-денес за патнички и товарни композиции. Локомотивата од фотографиите има повеќе од 50 години служба зад себе.
Модел и потекло
Тип: електрична локомотива JŽ / MŽ серија 441
Конструктор: ASEA (Шведска) – базирана на шведската локомотива SJ Rb
Производител: „Rade Končar“ – Загреб, по лиценца на ASEA
Конкретна машина 441-044: изработена 1970 година
Технички карактеристики (за серијата 441)
Осoвен распоред: Четири погонски оски
Систем за напојување: 25 kV, 50 Hz AC контактна мрежа, со пантографи
Моќност: околу 3 800 kW
Макс. брзина: 120 km/h за подсерии 0xx (тука спаѓа 441-044)
Тежина: ~78–80 t
Намена: „универзална“ – и за патнички, и за товарни возови на главни електрифицирани линии.
Железнички градежни вагони од тип Uk-w
Железнички градежни вагони од тип Uk-w, произведен (или реконструиран) околу 1960–1975, со намена за одржување на пругата, превоз на прагови, шини и механизација. Едноставни работни возила од периодот по формирањето на МЖ.
Што се овие возила?
Железнички градежни вагони (платформи) кои ги користи МЖ Транспорт исклучиво за градежно-одржувачки работи, како транспорт на дрвени или бетонски прагови, транспорт на шини, транспорт на механизација (мали кранови, мануелни телфери итн.), дел од составите со кранови за замена на колосек итн. На некои од платформите има мал жолт кран за манипулација со прагови.
Ознаките (пример: 44 65 905 0 010-9) значат: „44“ – Тип на товарен вагон, 44 = Отворена платформа со рамна кошница, без ѕидови, специјална за работи на инфраструктура. „65“ – Земја/оператор (65 = Македонија, МЖ Транспорт), ова е стандардниот UIC код за нашите железници. 9050 – Серија / типска група, 9000–9099 најчесто се користат за службени вагони, работни возила и специјални сервисни платформи, не за редовен товарен сообраќај. 0 010-9 – Индивидуален број + контролна цифра, 010-9 = конкретниот идентификатор.
HE / МЖК е класичното обележување на службени возила од мрежата на МЖ. Со Uk-w е означен тип на вагон според UIC: U = отворен товарен вагон, k = кратка платформа, w = за специјална намена, најчесто за градба/одржување. Значи: „низок отворен службен вагон-платформа за градежни работи“.
Максимална брзина кога е во состав е 60 km/h. Сопствената маса е 8.020 kg, носивоста 20 тони. Често се произведуваат со три класи (A, B и C), сите со носивост од 20 тони. Површина на платформата е 22.8 m², а работните должини или растојанијата за товарење (ширина на корисната површина) се > 10.00 m и <–> 2.40 m
Што носеле овие вагони?
Според куките на страните, дрвената платформа и присутниот мал кран. Ова се вагони за носење прагови и шини, дел од „вагони за одржување на пругите“ (track maintenance trains). Најчесто се користат кога се менуваат прагови, се поставуваат нови шини, се дислоцира механизација, се подготвува терен за реконструкции
Година на производство?
Оваа група вагони има модерна нумерација и ја користи UIC систематиката (во Македонија воведена 1964–1966). Има типска рамна платформа од 60тите, има воздушни сопирачки.
Во 1980–2000 МЖ имала десетици вакви, сите на база на старите платформи од ЈЖ (Југословенски железници). На вагодните од фотографиите нема видлива плочка со годината, но според конструкцијата: оската со лисна опруга (leaf spring), типот на рамката, стандардизацијата на ознаките, префиксот 44 65 9050 0xx, се работи за југословенска конструкција од периодот 1960–1975.
Најголем дел од ваквите „службени Uk-w“ платформи потекнуваат од преработени товарни вагони од 60тите години, значи се работи за старо југословенско возило, преработено/адаптирано во 1970–1980 за работи на пругите.
Малиот кран
Жолтиот кран што го сликаше е „кран-на-вагон“ (најчесто Liebherr или домаќинска модификација во ЖРС). Наменет е за подигање прагови (80–120 kg по елемент), движење на шини, истовар на материјал покрај колосек. Овие модули често се ставаат на платформи и се дел од композицијата.
