Маргина 69 - избор од содржината

Шошана Фелман
Жените и лудилото (извадок)
 

ЖЕНАТА КАКО ЛУДИЛО
Дали хистеријата (која, како што е добро познато значенски потекнува од грчкиот збор кој ја означува “матката”) сосема случајно се зачнала како нешто на што се жалат исклучиво жените, како судбина и привилегија на жените?¹ И дали само сосема случајно, дури и во денешно време, социолошките статистики воспоставуваат повластена врска и конечна корелација меѓу жените и лудилото? Во својата книга Жените и лудилото (Women and Madness) Филис Чеслер (Phyllis Chesler) го пишува следново, “Жените повеќе од мажите и во поголем број отколку што би можело да се претпостави врз основа на нивното постоење во општата популација, проживуваат ‘кариери’ на психијатриски пациенти.” Како треба да се анализира и протолкува еден ваков социолошки факт? Каква е таа природа на односите меѓу жените и лудилото што тој посредно ја изразува? Имајќи крај себе поткрепа од обемна документација, Филис Чеслер предлага соочување на објективните податоци и субјективните сведоштва на жените: украсени со исповедите на жени кои говорат во прво лице еднина - книжевни извадоци од романи и автобиографии на писателки, и буквално пренесени разговори со жени, психијатриски паценти - книгата донесува заклучоци и го претресува прашањето за “женската психологија” условена од угнетувачката и патријархална култура на мажите. “Јасно е дека жената мора да ‘се прилагоди’ и да ги прифати нормите на однесување наменети за нејзиниот пол за да биде здрава, дури и покрај тоа што таквиот вид однесување повеќето луѓе го сметаат за општествено помалку пожелно... Етиката на менталното здравје во нашата култура е машка”. (стр. 68-69) “Sine qua non на ‘женскиот идентитет  во патријархалното општество е повредата на табуто на инцестот, т.е. почетната и продолжена ‘наклонетост’ кон таткото, проследена со прифаќање и заљубување и/или мажење за мажи со изразена татковска фигура.” (стр. 138) Движејќи се по патеката на почетното воспитување стекнато во семејството, а потоа следејќи ги понатамошните фази на развој, на жената ù е доделена улога на служење на авторитативната и за неа средишна слика на мажот: жената е прво и првенствено ќерка/мајка/сопруга. “Она што го подразбираме под поимот ‘лудило’, било да се јавува кај жените или мажите, е однесување покренато од понижената улога на жената или пак од потполно или делумно отфрлање на стереотипната улога условена од полот, на која дадената личност ù припаѓа”. (стр. 56)

1 Во оригиналот phallacy, алузија на phalicism (почитување на фалусот како симбол на креативната моќ), игра со зборови  fallacy  (заблуда) и phallacy. (прев.)