|
За правото на
филозофија: ако треба да ги изложиме значењата опфатени со
овој наслов, би кажале дека тоа не го правиме заради некоја
необврзна игра, туку од причини што првенствено се
однесуваат на прашањето за насловот, со кое веќе се
запознавме, а потоа, со прашањето за јазикот, кое
сега ќе го разгледуваме.
Да ја разгледаме
повеќеслојноста на значењата меѓу кои со умешност успеваме
да го издвоиме изразот “право на филозофија”, еднаш ставајќи
акцент на прилогот, а другпат на именката “право”. Овој
израз се обединува, артикулира и така делува во рамките на
еден одреден идиом, лексика и граматика. Тоа веднаш нè
потсетува на проблемот за врската меѓу практикувањето на
филозофијата и јазикот на еден народ - како и ознаката
(re-marque) во самиот јазик, во овој јазик. Наместо
на овој проблем да му пристапиме директно, непосредно и
фронтално, како што често се обидував да направам, да
изведеме уште едно заобиколување. Какви вложувања од нас
бара изразот “право на филозофија”, и во кој случај “право”
овојпат би бил прилог, а не именка, како што се случуваше на
претходните страници?
Замислете некој, можеби себе,
кој на работ на трпението конечно избувнува: кога веќе еднаш
ќе престанете да се вртите околу филозофијата?
Зошто, наместо со самата филозофија која
припаѓа на сите и го интересира секого, се задоволувате со
приказната за филозофските институции? за состојбата на
социо-политичките можности во наставата и филозофското
истражување? за сите законски акти што претходат на
евентуалниот пристап кон филозофската материја? Одете
директно на филозофијата! Директно на филозофијата!
Ова барање не потекнува само од
новинарите, иако понекогаш добива форма на покана за
извршување на должноста или форма на опасен притисок: тогаш
се повикува на исполнување на “легитимното право” (“имаме
право да бараме непосредна разбирливост”), на обврската
(“вие сте должни да ја обезбедите”), и на санкциите (“ќе
добиете лоши критики или, уште полошо, располагаме и со
средства со кои ќе бидете целосно игнорирани доколку не го
задоволите нашето легитимно барање”). Тоа е барање на оние
што се јавуваат како претставници на “јавното мислење”,
подобро кажано, на фантомот читачка публика што самите го
проектираат, а понекогаш го создаваат дури и пред да се
повикаат на него. Изворот на овој вид барање првенствено не
е во медиумите. Тоа го репродуцира традиционалното
оспорување во дискурсот на академските институции. Во
основа, со него сака да се каже: “Филозофијата е нешто
повеќе и нешто поинаку од нејзините ‘засолништа’ и
‘апаратури’. Па дури и од нејзиниот јазик!
Кој сака да филозофира тоа може да го
направи веднаш и непосредно. Најкусиот пат, најдобриот пат
кон филозофијата води директно, тоа убаво го имаат
кажано големите филозофи, вклучувајќи го и Декарт
(Descartes). Филозофијата е нешто што најлесно може да се
подели. Пристапот за никој не смее да биде забранет. Штом
постои желба и волја за неа, постои и право на неа. Тоа е
впишано во самата филозофија. Делувањето на институциите
може да се состои во уредување, па дури и во ограничување на
ова право однадвор, а не во неговото создавање или
измислување. Тоа право пред сè е природно право, а не
историско или позитивно.”
Со ова схематизирам принцип на
една логика која без сомнение одговара на трајната и
континуирана традиција: таа доминира од Платон до Декарт и
до Кант, наспроти значајните разлики што во неа можат да се
јават. Последен доказ: поимот право на филозофија е
филозофски поим, филозофем што претпоставува дека
филозофијата веќе стапила на сцена или барем се најавила
како таква. Во филозофијата стапнуваме во оној миг кога го
поставуваме институционалното или
законско-политичко-техничкото прашање за правото на
филозофија. Овој пат - совршено кус, прав и непосреден -
веќе е поминат. За да се
филозофира суштински не е неопходна никаква апаратура на
пишување или настава, ѕидовите на школите во однос на чинот
на филозофирање се подеднакво надворешени како и
издаваштвото, печатот, медиумите.
Никаква забрана, ниедно ограничување не може да ја погоди
самата филозофија, никаква цензура, никаква маргинализација.
Нападите се разбира дека можат да ги допрат јавните феномени
на филозофијата, публикациите, школската апаратура (она што
е школско, схоластичко или доктринарно), но не и интересот
за филозофија. Тие во крајна линија можат да го загрозат
(јавното) практикување, но не и искуството на филозофијата
која не познава граници меѓу приватното и јавното. Таква
филозофија не би стравувала од никаков напад, неа не ù е
потребно оправдување или одбрана од никој друг освен од
себеси. Неа ù припаѓа сопственото право да го каже
она што ù е својствено, па значи и да ја осигура
сопствената одбрана и сопственото оправдување. |
